Droge voeten op het GWL-terrein

Het GWL-terrein was de eerste ecowijk van Amsterdam. Een deel van de huizen heeft groene daken en ecotoiletten. De openbare ruimte is onlangs verder vergroend, zodat water weg kan lopen. Hierdoor ervaart de wijk geen overlast bij hevige regenbuien.Het GWL-terrein is een ecologische, milieuvriendelijke en autovrije wijk midden in de stad. De 600 woningen op het voormalige Waterleidingterrein in stadsdeel Westerpark zijn in 1998 opgeleverd. De wijk is gebouwd door woningbouwcorporaties en bestaat uit 50% koopwoningen en 50% huurwoningen.

Eind jaren negentig heerste het juiste klimaat om zo’n milieuvriendelijke wijk op te zetten: stadsdeel Westerpark was net opgericht en de actieve bewoners uit de Staatsliedenbuurt maakten zich hard voor een ecowijk. Ze dachten mee over het ontwerp en kregen voorrang bij het toewijzen van de nieuwe woningen.  

Water opvangen

Diego Pos woont er al  jaren en is bestuurslid van de Koepelvereniging GWL. De wijk is niet alleen milieuvriendelijk, maar ook rainproof: Eenderde van de huizen heeft een grijswatersysteem. Het regenwater wordt op het dak opgevangen, opgeslagen en richting toiletten gepompt.

“Ik kan me niet herinneren dat ik de afgelopen 17 jaar plassen heb gezien”.

Het overschot aan regenwater wordt afgevoerd via regenwaterpijpen richting de Waterleliegracht. Hierdoor komt het relatief schone regenwater niet in het rioolsysteem terecht. Regenwater loopt ook via open goten langs de weg naar de Waterleliegracht. Bij hoge waterstand wordt het overgeheveld naar de Haarlemmertrakvaart. Diego: “In principe blijft al het regenwater buiten het rioolstelsel.”

Daarnaast is een groot deel van de openbare ruimte onverhard, zodat het regenwater in de bodem zakt. Die openbare ruimte is deels in zelfbeheer van bewoners. Zij hebben er nutstuintjes, fruitbomen, grasstroken en mooie tuinen. In de afgelopen 1,5 jaar zijn op initiatief van de Koepelvereniging twee grasvelden beplant en twee pleinen onthard om de wijk groener te maken, maar ook om meer regenwater op te kunnen vangen.

Huishoudboekje met milieuvriendelijke tips

De oorspronkelijke bewoners kregen allemaal een huishoudboekje met milieuvriendelijke tips om hun huis te onderhouden. “In het begin kon je niet aan de ecowijk ontsnappen. Je moest een intentieverklaring tekenen dat je de milieuvriendelijke uitgangspunten ondersteunde.Je moest loten voor de 100 parkeerplaatsen die er voor de 600 woningen waren; ze gingen er vanuit dat de nieuwe ecomens geen auto had.”

Dat is nu wel anders. Het is zo goed ingericht, dat je eigenlijk niet doorhebt dat er zoveel milieuvriendelijke oplossingen zijn, zegt Diego. Wateroverlast is er eigenlijk niet, zelfs niet bij de extreme bui van 28 juli 2014. 

“Feit is dat hier nooit plassen staan.”

Diego: “Als je hier wilt wonen, hoef je niet perse milieubewust te zijn. Dat is aan de ene kant goed, maar je haalt wel het gevoel van urgentie weg dat je de wijk milieuvriendelijk moet houden.” Westerpark is een aantrekkelijk stadsdeel geworden waar een hoop nieuwe bewoners op af komen. De Koepelvereniging geeft nieuwe bewoners daarom een welkomstmap met informatie over de woonwijk, “zodat ze in ieder geval weten in wat voor wijk ze komen wonen.” Met de corporaties en VvE’s worden momenteel gesprekken gevoerd om de oorspronkelijke intentieverklaring weer terug te brengen.

Nieuwe toiletten

Nieuwe bewoners nemen ook nieuwe gebruiken mee. Diego: “Oorspronkelijk zijn hier 600 eco-toiletten geplaatst, maar als mensen verhuizen worden de toiletten vervangen. Die zijn minder milieuvriendelijk en spoelen meer liters water door.”

Daar was de waterafvoer van een aantal woonblokken niet op berekend, met verstoppingen en overstromingen tot gevolg. Smerig water kwam via de toiletten het huis binnen. Daarop is besloten om de afvoer groter te maken, om wateroverlast in de toekomst te voorkomen.

Beheer

Het beheer van de ecowijk is een gezamenlijke taak. De bewoners zijn verantwoordelijk voor de woningen en de tuinen; het stadsdeel is verantwoordelijk voor de openbare ruimte. Diego: “De grasdaken en de regenpijpen worden onderhouden door de VvE’s. Zij waarschuwen het stadsdeel als goten verstopt raken of dichtgroeien.”

Maar toen de Waterleliegracht dicht slibde en door riet werd overwoekerd, kwam het stadsdeel niet meteen in actie. Diego: “Die gracht stroomde niet over, dus dan heeft het stadsdeel geen haast. Dan is het zaak om een gevoel van urgentie over te brengen.”

Uiteindelijk is op aandringen van de bewoners de gracht gebaggerd en leeg getrokken. Maar daarmee was de kous nog niet af: Het stadsdeel vond de lege gracht prima, terwijl de bewoners en café Amsterdam dat zijn terras aan de gracht heeft, terug willen naar een gracht met waterplanten; dat ziet er een stuk aantrekkelijker uit.

Meepraten

Zo blijft de Koepelorganisatie constant in gesprek met het stadsdeel. “Je moet die organisatie binnen zien te komen,” zegt Diego. “En daar zijn wij heel goed in, maar wij zijn ook goed georganiseerd. Wij zijn de enige wijk in Amsterdam die een overkoepelende organisatie heeft.”

Naar overheden toe is het wel prettig dat je namens 600 woningen kunt praten, zegt Diego.  “Natuurlijk is nooit iedereen het met elkaar eens, maar we hebben genoeg inspraakrondes, nieuwsbrieven, polls en bestuursvergaderingen. Dus wij zeggen tegen het stadsdeel: ‘Kijk, 80% van de bewoners vindt dat dit moet gebeuren’. En wat ook wel prettig is, dat we wat geld hebben door de ledenbijdrage en dus kunnen bijdragen aan plannen.”

Tips van Diego

Tegenspraak

Organiseer oppositie. Diego: “Ik zou bijna zeggen, maak af en toe ruzie, dan kun je elkaar aanscherpen. Als iedereen het met elkaar eens is, is het misschien een mooi plan maar is er niemand die zich afvraagt of het nou echt een goed plan is.”

Bewust van water

Maak mensen bewust van regenwater in de wijk, zodat ze zich bewust zijn van de mogelijkheden voor het opvangen en afvoeren van water in de wijk, en hun gedrag kunnen aanpassen. Dan voorkom je overstromingen door niet-zuinige toiletten, of dichtgeslibde goten.

Denk mee

Betrek iedereen vanaf een vroeg stadium. Zoek uit wie je nodig hebt binnen het stadsdeel en andere organisaties, en wees proactief. Kom alvast met een suggestie, probeer van te voren al een oplossing te bedenken. “Dat vinden ambtenaren eigenlijk wel heel prettig,” zegt Diego.