Droge voeten voor het zwembad

Het nieuwe voorplein van De Mirandabad in de Rivierenbuurt is bestand tegen een fikse regenbui. Dankzij grind en groen in plaats van asfalt en tegels kan het regenwater tijdelijk blijven staan en vervolgens de grond in zakken. 

Quirijn Verhoog stapt meteen op de ouderwetse, donkergroene waterpomp af. “Doet ‘ie het?” Ja, er komt een flinke straal grondwater uit. “Er moet alleen nog even een bordje bij dat het geen drinkwater is,” zegt Quirijn, ontwerper bij stadsdeel Zuid van de gemeente Amsterdam.

De waterpomp is onderdeel van de nieuwe rainproof inrichting van de openbare ruimte voor het zwembad De Mirandabad. Het voorheen rommelige, stenige plein met parkeerplaats moest opgeknapt worden. Een goed moment om aan de regenbestendigheid te werken, zegt Torben Tijms van Waternet. “De Rivierenbuurt is een badkuip met opstaande randen. Het laagste punt ligt midden in de wijk. Als het hard en langdurig regent, raken de riolen overbelast en stroomt het regenwater naar het midden van de wijk waar het overlast veroorzaakt.”

“De Rivierenbuurt is een badkuip met opstaande randen.”

Voor heel de buurt wordt nu naar oplossingen gezocht om regenwater op te kunnen vangen waar het valt. Het liefst dat tijdens een hoosbui het water tijdelijk blijft staan en vervolgens de grond in kan en niet via het riool afwatert. Dat heeft twee voordelen: de regenwaterriolen raken zo niet overbelast en het grondwaterniveau blijft op peil. Eigenlijk zijn er nog een derde en vierde voordeel: het is duurzamer en op de lange termijn goedkoper.

Grindtuin voor de Mirandabad. ©Merlijn Michon

Grindtuin

Voor de ingang van De Mirandabad is gekozen voor een verdiepte bak met grind waar het regenwater bij een hoosbui in kan staan en in de grond kan zakken. De grindlaag van ongeveer 30 centimeter ligt op een waterdoorlatende doek van geotextiel, zodat het grind niet in de onderliggende zandgrond wegzakt.

Het ontwerp ziet eruit als een speeltuin die iets lager ligt dan de rest van de omgeving, met een speeltoestel en een waterpomp voor kinderen, en bomen en planten die van water houden zoals berk, kattenstaart en koningsvaren. In principe trekt regenwater hier direct de grond in, maar als het echt hard en langdurig regent, kan het water zolang als nodig in de bak blijven staan en via een put weglopen.

De grindtuin vangt ook het regenwater van het omliggende plein op, dat schuin richting bak afloopt. De opstaande randen van de bak hebben inkepingen waardoor het regenwater naar binnen stroomt. Deze randen zijn een populaire plek om even te zitten voor de ingang van het zwembad. Quirijn: “Het ontwerp moet ook uitnodigen tot verblijf.” Voor het zwembad zijn nog meer groene plantsoenen gemaakt waar regenwater in weg kan lopen. Ertussen staan fitnessrekken waar al volop gebruik van wordt gemaakt.

Rainproof parkeerplaats

Ook de parkeerplaats van het zwembad is nu rainproof. “Het was één grote plak verharding,” zegt Quirijn. Dat grote stuk asfalt hield water tegen. “We wilden een zo groot mogelijk waterdoorlatend oppervlak creëren.” In plaats van asfalt ligt er nu een acht centimeter dikke laag natuursteen (porfier) in kratten die de stenen op zijn plek houden. Hieronder ligt funderingsmateriaal met veel ruimte tussen de gronddeeltjes (een poriënvolume van minimaal 40 procent) waarin bomen uitstekend kunnen wortelen en waardoor water gemakkelijk naar de ondergrond kan zakken. De parkeervlakken zijn aangegeven met een lichtere kleur natuursteen.

“Het scheelt zo’n 300 meter rioolbuis.” 

Afwateren op het riool is op het parkeerterrein eigenlijk niet meer nodig, toch zijn er voor de zekerheid nog twee regenwaterkolken. “Het scheelt zo’n 300 meter rioolbuis,” zegt Danny Jongejeugd van Waternet. “We besparen zo op de aanleg en onderhoud van het riool. Rainproof hoeft helemaal niet duurder te zijn. Je kunt heel veel bereiken met hetzelfde budget.”

Parkeerplaats met waterdoorlatende verharding. ©Merlijn Michon

En hoe zit het met het onderhoud van al dat grind? Een kwestie van af en toe aanharken en aanvullen. De grindsteentjes hebben wel de neiging te gaan zwerven, dat betekent dat je de waterput in de grindtuin af en toe schoon moet maken, en het plein moet vegen. De waterdoorlatende doek onder het grind gaat in principe tientallen jaren mee, net als de onderliggende kratjes. 

Tips: ga vroeg in overleg

De mannen van Waternet en de gemeente hebben één belangrijke tip: ga vroeg in het ontwerpproces met elkaar om tafel zitten. In dit geval zaten de gemeente en Waternet met elkaar aan tafel. De Mirandabad heeft ook meegedacht over het ontwerp, net als de beheerafdeling van de gemeente die verantwoordelijk is voor het onderhoud.

Eigenlijk waren alle partijen voor een rainproof oplossing. Danny: “We wilden minder afwateren via het riool en vergroenen. Als je vervolgens zo’n ontwerp laat zien, krijg je iedereen mee. Er zijn weinig mensen die dan zeggen: ‘nee, geef mij toch maar alleen tegels’.”

“Er zijn weinig mensen die dan zeggen: ‘nee, geef mij toch maar alleen tegels.”

Het eindresultaat ziet er mooi uit, vindt hij. Dat draagt ook bij aan het draagvlak voor rainproof oplossingen. “Dit is zichtbaar. Rioolbuizen zie je niet, maar dit kun je aan iedereen laten zien.” Hij hoopt dat mensen geïnspireerd raken om dit soort oplossingen ook in hun eigen tuin toe te passen, want elke druppel telt: tegels eruit, groen en grint erin. “Geef regen de kans in de grond te zakken.”