Groen en droog in Zuidas

In een nieuwe woonwijk op de Kop Zuidas leggen de gemeente en Waternet een watervertragende groenstrook aan. Deze groenstrook vangt regenwater tijdelijk op en draagt bij aan een klimaatbestendige en groene stad.

De groenstrook zal in het najaar van 2016 af zijn en komt te liggen aan de Zuidelijke Wandelweg waar op dit moment nieuwe woningen gebouwd worden. Op het eerste gezicht lijkt het een gewone groenstrook, maar omdat hij ongeveer 35 centimeter lager dan de omgeving ligt, kan het regenwater uit de openbare ruimte en van de nabijgelegen daken opvangen.

Door het tijdelijk opvangen van regenwater ontlast de groenstrook het hemelwaterriool. Dankzij deze duurzame oplossing wordt de openbare ruimte volledig waterneutraal. Het is een tijdelijke wateropvang: het water blijft er maximaal 24 uur in staan, waarna het langzaam wegstroomt naar het oppervlaktewater en infiltreert in de bodem.

Aanleg van watervertragende groenstrook. ©Merlijn Michon

Toegevoegde waarde voor de wijk

De drie meter brede groenstrook wordt beplant met waterminnende planten, die niet alleen functioneel zijn, maar ook het hele jaar door mooi zijn om te zien en de wijk een groen karakter geven. Op deze manier draagt de groenstrook bij aan vier speerpunten van de gemeente: de sponswerking van de stad vergroten, duurzame stedelijke ontwikkeling, een hittebestendige stad en een groene openbare ruimte.  

“De groene strook past goed in een hoogstedelijke omgeving.”

De woningen die aan de groenstrook grenzen krijgen ieder een eigen entree via een granieten brug, waardoor de buurt een heel eigen karakter krijgt. “De groene strook past dankzij de gedetailleerde stenen randen en stevige granieten bruggen goed in een hoogstedelijke omgeving”, zegt ontwerper Cyrus Clark van de dienst Zuidas. 

Werking watervertragende groenstrook Zuidelijke Wandelweg. ©Dienst Zuidas

Alle neuzen dezelfde kant op

Deze watervertragende groenstrook is de eerste in zijn soort.  Er is meer aandacht gekomen voor de noodzaak van een regenbestendige stad na de heftige regenbui van 28 juli 2014 die ook delen van de Zuidas blank zette. Ook het project Amsterdam Rainproof van Waternet zette de noodzaak van een regenbestendige stad op de kaart.

Dankzij dit gevoel van urgentie staan alle neuzen dezelfde kant op, zegt het projectteam, dat regelmatig om tafel zat met alle stakeholders. Dat zijn niet alleen de dienst Zuidas en Waternet, maar ook stadsdeel Zuid, de beheerafdelingen van de gemeente en Waternet, de kabel- en leidingbedrijven, de projectontwikkelaars en de toekomstige bewoners. Iedereen zat in de meewerkstand, zegt projectmanager Jouke Eppenga. Van kabel en leiding bedrijven tot en met bewoners.

Low-tech, smart solution

Hoewel de groenstrook een nieuwe rainproof oplossing is, bestond er geen koudwatervrees bij de verschillende partijen. ‘Het is een relatief goedkope en low-tech oplossing,’ zegt ontwerper Clark. 

“Het is een relatief goedkope en low-tech oplossing.”

Omdat het om een kleinschalig pilotproject gaat, kan er gemakkelijk ingegrepen worden wanneer er iets mis gaat. Bijvoorbeeld als blijkt dat de planten niet goed groeien, de buffercapaciteit beperkt wordt, of er vuil tussen de planten ophoopt.

Als het echt hard regent (meer dan 60 millimeter per uur) en de groenstrook dreigt te overstromen, dan stroomt het water via een overstort alsnog naar het hemelwaterriool of het nabijgelegen oppervlaktewater. Hierdoor zal het regenwater, ook bij heftige buien, niet de huizen instromen. De aangrenzende huizen staan hoger dan het maximale waterpeil in de groenstrook.

Betrek beheer bij het plan

Wat zeker geholpen heeft in de totstandkoming van dit project, is om de verschillende beheerafdelingen in een vroeg stadium bij de ontwikkeling te betrekken. Clark: ‘Het was belangrijk om vanaf het begin te vragen: jullie moeten straks beheren, waar voorzien jullie problemen? Dat moet je wel echt serieus nemen.’

“Betrek verschillende beheerafdelingen in een vroeg stadium.”

Zo is op aanraden van de beheerafdelingen gekozen voor een verhoogde stenen rand naast de groenstrook met sleuven waar het regenwater tussendoor kan stromen. Zo blijft straatvuil op straat, en blijft de aanslag die het regenwater achterlaat beperkt tot de sleuven, die gemakkelijk schoon gemaakt kunnen worden.

Omdat het om een watervertragende groenstrook gaat – dus een combinatie van ‘blauw’ en ‘groen’ was het ook zoeken wie het beheer en onderhoud op zich gaat nemen: het stadsdeel of Waternet?  In dit geval wordt het een samenwerking.

Stenen rand naast de groenstrook met sleuven waar het regenwater tussendoor kan stromen. © Merlijn Michon

Zorgen wegnemen

Een voordeel van dit project is dat het van meet af aan onderdeel is van het stedelijk ontwikkelingsplan, en niet als sluitstuk is toegevoegd. Zo zijn de toekomstige bewoners vanaf de eerste minuut betrokken bij de planvorming. Ook zal door de vertraagde afvoer van regenwater naar het oppervlaktewater het gemaal van de polder minder worden belast, wat een belangrijk bijkomend voordeel is voor het waterschap, zegt planadviseur Ives van Leth van Waternet. 

Uitvoerbaar en kopieerbaar

De watervertragende groenstrook komt eerst alleen aan de Zuidelijke Wandelweg te liggen. Na een jaar wordt de pilot geëvalueerd en zal besloten worden of het op grotere schaal kan worden toegepast in de wijk en mogelijk elders in de stad. ‘Op basis van een pilot is het makkelijker om van je fouten te leren en het te verbeteren. Maar uiteindelijk hebben we wel plannen voor de hele wijk,’ zegt ontwerper Clark. Als dit project succesvol blijkt, kan het in de toekomst zelfs in de bouwvoorschriften opgenomen worden, denkt projectmanager Eppenga.

“We hebben plannen voor de hele wijk.”

Omdat de groenstrook technisch simpel is en relatief weinig kost, is het plan gemakkelijk uitvoerbaar en kopieerbaar. Wel moet er altijd gekeken worden of het in de omgeving past. Een oplossing als deze is bij uitstek geschikt voor een stedelijke omgeving, maar er moet wel voldoende ruimte voor zijn.