De Rain(a)Way tegel

Waar kunst en klimaat samen komen

Voor de deur van kunstenaarsbroedplaats en hostel WOW Amsterdam ligt een bijzondere strook stoeptegels. Die dienen niet alleen ter versiering. De Rain(a)Way tegels van ontwerper Fien Dekker kunnen regenwater opvangen en vertraagd afvoeren.

De sierlijke betontegels liggen in een lange strook voor het gebouw van WOW en vangen het regenwater op dat van dak en plein af stroomt. De opstaande randen van de tegel houden het regenwater tijdelijk vast, voordat het richting riool verdwijnt. De tegel zelf is waterdoorlatend waardoor het water ook kan doorsijpelen naar de ondergrond. Bij heftige regenbuien helpen de tegels dus regenwater vertraagd af te voeren, zo raakt het riool niet overbelast.  

Maak regenwater zichtbaar

Een bijkomend voordeel van de tegel is dat het regenwater zichtbaar maakt. De ‘ebtegels’ met lage randen geleiden het regenwater richting de ‘vloedtegels’. Deze tegels hebben juist hoge opstaande randen die het regenwater vast kunnen houden op een plek waar het geen kwaad kan.

De tegels zijn niet bedoeld om overheen te lopen, maar vormen een mooie versiering aan de rand van een stoep of plein. Ontwerpster Fien Dekker geeft het regenwater nadrukkelijk een functie en maakt het op een leuke en speelse manier zichtbaar.

‘Ik weet zeker dat de kunstenaars die hier wonen en onze bezoekers geïnspireerd gaan raken.’

De Rain(a)Way tegel kan zo een discussie op gang brengen: hoe gaan we om met regenwateroverlast? Wie straks WOW bezoekt en nieuwsgierig is naar dit project hoeft alleen maar de link naar de website van Rain(a)Way  te volgen die op een informatietegel vermeld staat. Marlies Buurman, cultureel programmamaker bij WOW, denk dat de tegel veel bekijks gaat trekken. ‘Ik weet zeker dat de kunstenaars die hier wonen en onze bezoekers geïnspireerd gaan raken.’

Aanleg Rain(a)way tegels in maart 2017

Buiten de lijntjes kleuren

Verschillende partijen hebben zich hard gemaakt om de tegel naar Amsterdam-West te halen. Dat is ten eerste stadmaker Luca van der Putten die met zijn PlantageLab in de binnentuin van WOW bivakkeert. Hij is aanjager van verschillende rainproof projecten. Toen hij van Dekkers tegel hoorde, zo’n anderhalf jaar geleden, zag hij direct een kans om de tegel naar WOW te halen, een plek met ruimte voor experiment. Van der Putten bracht kunstenaar Fien Dekker in contact met stadsdeel Amsterdam-West, vertegenwoordigd door voormalig wijkbeheerder Charles Tavenier.

‘Wie gaat het beheren? Hoe ga je het schoonmaken?’

De gemeente is verantwoordelijk voor het onderhoud en beheer van de openbare ruimte. Tavenier had aanvankelijk dan ook veel praktische vragen: ‘Wie gaat het betalen? Wie gaat het beheren? Hoe ga je het schoonmaken? En hoe ga je het onderhouden?’ Maar na een presentatie van Fien Dekker was ook hij enthousiast over de nieuwe tegels. Hij heeft zich binnen de verschillende diensten en bestuurslagen van de gemeente hard gemaakt om dat enthousiasme verder te verspreiden, veelal in één-op-één gesprekken.

Tavenier omschrijft zichzelf als iemand die graag nieuwe dingen uit wil proberen. ‘Soms zie je veel beren op de weg, maar dat moet je leren los laten. Doe het maar gewoon, en kijk of het werkt,’ zegt hij. ‘Af en toe buiten de lijntjes kleuren is hartstikke leuk.’

Gesamtkunstwerk

Ook Waternet was bij dit project betrokken, aangezien zij verantwoordelijk zijn voor een goede afvoer van regenwater. Waternet maakte de kolken schoon zodat het regenwater ook via de tegels het riool in kan blijven lopen. Wel konden er dankzij de nieuwe strook tegels twee regenpijpen van het riool worden ontkoppeld.

‘Een mooi voorbeeld van zelfbeheer.’

WOW Amsterdam heeft een bladzuiger van de gemeente gekregen die het vuil tussen de tegels kan opzuigen. Zo helpen ze de gemeente het voorplein schoon te houden. Marlies Buurman: ‘Een mooi voorbeeld van zelfbeheer.’

Zo draagt iedereen zijn steentje bij. En mocht de tegel toch geen succes zijn, omdat er teveel troep tussen blijft liggen, of omdat mensen er per ongeluk over struikelen, dan is er altijd nog een plan b: er kan grint tussen de randen van de tegels gestort worden. Zo kan het regenwater er gewoon doorheen blijven lopen.

Tips van Charles Tavenier om draagvlak te creëren:

1. Betrek in een vroeg stadium alle beheerders van de openbare ruimte erbij die je kunt bedenken, zij moeten er straks elke dag mee omgaan.
2. Zorg dat je voldoende draagvlak hebt en een back-up plan.
3. Hanteer een persoonlijke benadering, spreek met elkaar van mens tot mens
4. Presenteer je plan met enthousiasme.
5. Betrek de bedenker erbij, die heeft vaak het beste verhaal.