Van regenvloed naar regen voedt

In een hoekje van stadsdeel Bos en Lommer, tussen twee drukke wegen in, staat het gebouwencomplex van de voormalige HTS. Luca van der Putten studeerde hier eind jaren negentig weg- en waterbouwkunde. Nu is hij er teruggekeerd als stadmaker.

Luca is mede-initiator van stichting PlantageLAB, een samenwerking tussen het Amsterdams Grafisch Atelier, Knowmads Business School en WOW-Amsterdam, een hostel in combinatie met ruimte voor jong creatief talent. Toevallig ook opgezet door een oud-student van de HTS: Kees van Ruyven. In de buitenruimten experimenteert PlantageLAB met rainproof en duurzame oplossingen.

Luca: “Ik werd begin 2014 benaderd door Naan Rijks, van het Amsterdams Grafisch Atelier, zij wilde een non-toxische inkttuin, maar wist niet hoe ze het asfalt op de binnenplaats weg moest halen. Als wegenbouwkundig ingenieur kon ik haar daarbij helpen.”

Binnenplein PlantageLAB. ©Merlijn Michon

Asfalt eruit, groen erin

“We hebben eerst een paar stroken asfalt weggehaald,” zegt Luca. “We hebben nu niet alleen een inkttuin, maar ook een moestuin. De groenten worden gebruikt voor catering en een pop-up pizzamobiel.” De tuin wordt ook gebruikt voor evenementen en exposities. Op een verhoging van Amsterdams Stadshout is een groen podium met twee kleine waterbassins, die regenwater opvangen.

“De groenten worden gebruikt voor catering en een pop-up pizzamobiel.”

“Vroeger raakte het riool nog wel eens overbelast als het hard regende, nu wordt het door het groen opgevangen. ‘Van regenvloed, naar regen voedt’,” zegt Luca.

En hij heeft nog meer plannen in petto. Bijvoorbeeld de regenpijpen ontkoppelen van het riool zodat het water via twee handen, een kunstwerk van Maroesjka Verhagen, in een bloemperk aan de rand van de binnentuin stroomt. Ook zou Luca graag regentonnen willen plaatsen. Bijvoorbeeld de ‘slimme regenton’ van ontwerper Bas Sala. Die heeft een sensor gekoppeld aan een buienradar, zodat water vlak voor een bui weg kan lopen om meer ruimte te maken.

Douchen onder de watertoren

Hij heeft nog grotere ideeën: een aquaduct dat vanaf het dak naar het midden van de tuin loopt en het water in twee verhoogde tonnen met een capaciteit van 2000 liter opvangt. Dit water kan voor de tuin gebruikt worden, maar in de zomer kun je ook onder de watertoren douchen.

Idee: regenwater opvangen in een oude vuilstortkoker. ©Merlijn Michon

Of wat te denken van een grote waterval op de plek van de 15 meter lange vuilstortkoker die langs de gevel van hostel WOW loopt? Nu hangt er alleen een metershoge poster van een waterval ter illustratie, maar het is de bedoeling dat op deze plek echt water van het dak gaat stromen. “We zoeken alleen nog een enthousiaste installateur,” zegt Luca.

Grasheuveldak

Op het dak van een van de gebouwen ligt een groen vierkant, het lijkt op een traditioneel sedumdak, maar heeft heuvels zodat natte en droge delen ontstaan met meer biodiversiteit.

“Er zijn ontzettend veel mogelijkheden om op je dak regenwater op te vangen.”

De laag substraat onder het groen vertraagt en buffert regenwater. Het vangt niet alleen hemelwater op, maar isoleert het gebouw ook. “Er zijn ontzettend veel mogelijkheden om op je dak regenwater op te vangen. Aan de universiteit van Wageningen doen ze onderzoek naar de effectiviteit van verschillende soorten groendaken.” 

Het grasheuveldak van PlantageLAB. ©Merlijn Michon

Achter het groene dak ligt een vierkant wit vlak, een titaniumlaag die stikstofdeeltjes uit de lucht vangt, een luchtzuiverende dakbedekking dus. Het witte vlak weerkaatst zonlicht en houdt het dak bovendien zo’n 30 graden koeler, legt Luca uit.

Kennis delen

Luca denkt graag voorbij bestaande beperking en verzint nieuwe manieren om de stad koel en droog te kunnen houden. Hij werkt graag samen met wetenschappers, het bedrijfsleven en de gemeente. “De triple helix wordt de samenwerking tussen die drie partijen wel genoemd. Ik heb het liever over een quadruple helix, want ik vind dat je burgers er ook bij moet betrekken.”

“Het PlantageLAB is een proeftuin voor iedereen.”

“In het PlantageLAB kunnen rainproof en duurzame oplossingen uitgeprobeerd worden, en verder gedragen worden. De kennis moet niet alleen van mij zijn, maar van ons allemaal.”

De verspreiding van die kennis gebeurt al. Zo komt er op het bedrijfsverzamelgebouw A-Lab in het oude Shell-laboratorium in Amsterdam-Noord een zelfde soort DakLAB als het PlantageLAB in het klein heeft laten aanleggen.

Verticaal tuinieren. ©Merlijn Michon. 

Tips van Luca

• Deel je kennis en je ervaringen.
• Wees bewust van wat er allemaal mogelijk is in de stad
• Maak gebruik van bestaande netwerken
• Zorg voor financiële prikkels voor vastgoedeigenaren en beheerders om hun gebouw of tuin rainproof te maken.
• Kom kijken, kom meedoen!